Ders 7 Yansıtma Yazısı: Edimsel Koşullanma

Bu hafta derse katılamadığımdan dolayı, kaybettigim bu dersi telafi etmek biraz zamanımı aldı fakat sonunda bu konuda birşeyler öğrenebildim :)

Albert bebek başta hiç bir hayvandan kormaz iken, daha sonra yanına tavşan bırakılıyor ve çok yüksek bir ses ile 5-6 kez Albert'in korkması irkilmesi sağlanıyor, ve gerçektende bir süre sonra Albert artık etrafındaki hayvanlardan oluşturulan ses sebebi ile korkmaya başlıyor. Daha önceki hafta yayınlamış olduğum Big Bang Theory dizisinde geçen sahne Klasik koşullanma olduğunu düşünürken şimdi aslında bunun Edinimsel koşullanma olduğunu farkettim. Klasik koşullanma ile Edinimsle koşullanma arasındaki fark, klasik koşullanmada daha çok refeksel davranışlar koşullanırken edinimsel koşullanmada kişinin isteyerek kendi davranışları değiştirilmektedir. Buna göre klasik koşullanma refleksif davranışlarla, edimsel koşullanma ise bilinçli ve kasıtlı davranışlarla ilgilenir.

Klasik koşullanmada ............ uyarı – tepki
Edimsel koşullanmada ......... tepki – uyarı ........... bağı oluşmaktadır.

Skinner davranışın tekrarlanmasını, davranışı izleyen pekiştirme yada cezanın sağladığını düşünmektedir. Bir davranışın pekiştirilmesi, tekrar gösterilme ihtimalini arttırır. Edinimsel koşullanmada şu öğler mevcuttur:

1. Biçimlendirme: amaca yönelmeyi ifade eden davranışların pekiştirilmesi. Yani istenen bir davranış ortaya çıkmadığında, alt düzey davranışlara doğru inilmesi, ve o davranışın pekiştirilmesidir.
2. Zamanlama: koşullanmanın kısa bir süre içerisinde gerçekleşmesi
3. Kaçınma koşullanması: kaçınma, durum ortaya çıkmadan durumdan uzaklaşmayı ifade eder. Kaçmadan farkı budur. Kaçma, durum ortaya çıktıktan sonra uzaklaşma. Kaçınma koşullanması kendi kendini pekiştiren bir şartlanmadır. Sistematik duyarsızlaştırma gibi tekniklerle ortadan kalkar.
4. Sistematik duyarsızlaştırma: korku tedavisinde kullanılır. Kişinin korktuğu uyarıcı ile kendisini korkutmayacak derecede karşı karşıya getirilmesidir. Yavaş yavaş bu derece arttırılır.
5. Sönme: öğrenilen davranışların uzun süre pekiştirilmemesi. Sönmenin hızlanması cezaya bağlıdır.
6. Genelleme: belli bir uyarıcı ile ortaya çıkan davranış pekiştirildiğinde, organizma bu uyarıcıya benzer uyarıcılara da aynı davranışı gösterir. Buna uyarıcı genellemesi denir.
7. Ayırt etme: pekiştirilen uyarıcılara gösterilen tepkinin, pekiştirilmeyenlere gösterilmemesidir.
8. Pekiştirme: bir tepkinin iç veya dış etkenlerle kuvvetlendirilmesidir.

Sizce aşağıdaki videoda olumlu ve olumsuz pekiştireçleri tam olarak kim kullanıyor? Anne çocuk aladığında kumandayı ufaklığa vererek onun ağlamasını susturuyor yada çocuk anneyi kumandayı vermesi için ağlayarak annesi üzerinde edinimsel koşullanma yaratıyor. :)